افکار خودکشی به معنای فکر کردن و برنامه‌ریزی کردن برای انجام خودکشی می‌باشد. این افکار، از یک برنامه دقیق و حساب شده تا یک فکر آنی و گذرا می‌تواند متغیر باشد. فکر کردن به خودکشی امری شایع است که بیشتر افراد در هنگام فشار، استرس و افسردگی با آن مواجه می‌شوند. افکار خودکشی در بسیار از مواقع گذرا و قابل درمان هستند اما در برخی موارد دیگر، فرد با عملی کردن این افکار و اقدام برای خودکشی، در معرض خطر قرار می‌گیرد.
فهرست موضوعات این مطلب
جلوگیری از افکار خودکشیبهبود روابط خانوادگیبهبود اختلال‌های روحی و روانیترک مشروبات الکی و مواد مخدردوری از اضطراب و استرسداشتن انگیزه و هدفتوجه مثبت نامشروطاین افکار موقت هستندمحرک‌ها را بشناسیدفعال‌تر باشیدداشتن شبکه حمایتیمراجعه به پزشککمک تخصصی بگیریدپیگیری کردن درمانپیش قدم باشیدتشویق کردن فرد به تغییرات سبک زندگیتنظیم کردن یک برنامه ایمناز دسترس خارج کردن ابزار‌های احتمالیپشتیبانی طولانی مدتجلوگیری از افکار خودکشی
هر فردی که افکار خودکشی را در سر دارد، باید از دیگران در خواست کمک کند تا بتواند به موقع، این بحران را، کنترل و درمان نماید. برای جلوگیری از افکار خودکشی، راه و روش‌های زیادی وجود دارد. خودکشی یک تصمیم لحظه‌ای و آنی است؛ به طوری که ممکن است فرد در کمتر از ده ثانیه برای آن اقدام کند؛ به همین دلیل برای دور کردن افکار خودکشی و بهبود حالت روحی و روانی، باید در ابتدا نقاط ضعف فرد برطرف شوند. در ادامه به بررسی روش‌های جلوگیری از افکار خودکشی خواهیم پرداخت:
بهبود روابط خانوادگی
تعداد زیادی از افراد که دچار افکار خودکشی می‌شوند و از اختلالات روحی و روانی و همچنین افسردگی رنج می‌برند، کسانی هستند که در زندگی با خانواده خود، دچار مشکل شده‌اند. در واقع می‌توان گفت فرزندان طلاق و افرادی که در زندگی دچار اختلافات خانوادگی و بحران شده‌اند، بیشتر در معرض خودکشی و فکر کردن به آن، قرار دارند.
بهبود اختلال‌های روحی و روانی
یکی از مهم‌ترین دلایل و علل خودکشی در افراد، اختلالات روحی و روانی در آن‌ها، معرفی شده است. در واقع در افرادی که دچار اختلالات روحی و روانی هستند، زمینه خودکشی نسبت به افراد معمولی بیشتر است. ضعف روحی و روانی می‌تواند از دلایل مهم افکار خودکشی و اقدام برای آن باشد.
ترک مشروبات الکی و مواد مخدر
مواد مخدر و مشروبات الکی بسیار مضر و خطرناک هستند. در صورت زیاده روی در مصرف آن‌ها هم به وضعیت جسمی و هم به وضعیت روحی و روانی فرد، آسیب وارد می‌شود. پس بهتر است از مصرف بیش از حد مواد مخدر و مشروبات الکلی خودداری کنید؛ زیرا مصرف آن‌ها باعث می‌شود تا فرد هر چه سریع‌تر به ورطه نابودی کشانده شود.
دوری از اضطراب و استرس
نداشتن اضطراب و استرس در زندگی می‌تواند از بروز علائم و نشانه‌های خودکشی در افراد جلوگیری کند. زمانی که فرد اضطراب دارد و دچار افسردگی می‌شود، در صورتی که برای درمان افسردگی اقدام نکند، احتمال به وجود آمدن افکار خودکشی در شخص بالا می‌رود.
داشتن انگیزه و هدف
در بیشتر مواقع داشتن انگیزه و هدف در زندگی باعث می‌شود تا‌امید فرد، برای ادامه زندگی بیشتر شود. در واقع انگیزه و هدف است که به انسان‌امید دوباره می‌بخشد و باعث زندگی دوباره او می‌شوند. زندگی بدون هدف و انگیزه، هیچ معنا و مفهومی برای فرد ندارد.
توجه مثبت نامشروط
گاهی اوقات افراد ممکن است در پاسخ به احوال پرسی‌های شما، از کلمه خوبم استفاده کنند؛ در صورتی که در واقعیت چنین نیست و فرد ممکن است از درون با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کند. در واقع خیلی از این افراد به خاطر نداشتن حوصله، از کلمه خوبم استفاده می‌کنند. بهتر است با صمیمیت به این افراد نزدیک شوید و به بهبود حال روحی و روانی آن‌ها کمک کنید. همچنین در هنگام صحبت کردن با این افراد، نباید آن‌ها را مورد قضاوت قرار دهید.
این افکار موقت هستند
بهتر است بدانید که افکار شما همیشگی نیستند و مدام به ذهن می‌آیند و از آن عبور می‌روند. حتی در زمان‌هایی که زندگی بی‌معنی و نا‌امید‌کننده به نظر برسد، با کمک گرفتن از یک مشاور و متخصص می‌توانید احساسات بهتری داشته باشید و با تنش‌های زندگی، راحت کنار آیید. گاهی پیاده روی یا یک چرت کوتاه نیز می‌تواند حال شما را بهتر کند.
محرک‌ها را بشناسید
تمام شرایطی که باعث ایجاد حس ناامیدی و افسردگی در شما می‌شوند را بررسی کرده و برای اصلاح آن‌ها اقدام کنید و اگر قادر به برطرف کردن آن‌ها نبودید، از یک مشاور کمک بگیرید. تکنیک‌های تخلیه احساسات منفی و آرام کردن بدن نیز می‌توانند مؤثر باشند. ورزش کردن می‌تواند به شما در ر‌هایی از افکار و تنش‌های مختلف کمک کند.
فعال‌تر باشید
با کنار گذاشتن و از بین بردن عادت‌های نادرست قبلی و جایگزین کردن‌ایده‌های جدید، قدمی در جهت بهبود کیفیت زندگی خود بردارید. علاقه‌مندی‌های حرفه‌ای و شخصی خود را مشخص نمایید. فعالیت‌های داوطلبانه، کار‌های بامزه و کار‌هایی که به شما حس با ارزش بودن می‌دهند را آغاز کنید. با پیدا کردن خود واقعی‌تان، به تدریج احساس ناامیدی در وجودتان از بین خواهد رفت.
داشتن شبکه حمایتی
با افراد مثبت و کسانی که در شما حس خوب ایجاد می‌کنند، زمان و وقت بیشتری بگذرانید. سعی کنید برای جامعه مفید باشید و با کمک کردن به دیگران و صدقه دادن، احساس خوب و ارزشمند بودن در خود ایجاد کنید. کمک به دیگران باعث می‌شود تا زندگی برای شما معنای جدیدی بگیرد و احساس کنید که برای جامعه، فردی مفید و ارزشمند هستید.
مراجعه به پزشک
بیماری‌های روحی و جسمی را نباید به حال خود ر‌ها کرد. سعی کنید با درمان و بهبود افکار خودکشی، از علائم و نشانه‌های آن جلوگیری کنید. در اکثر مواقع فرد با مراجعه به پزشک متخصص، از نظر روحی و روانی درمان می‌شود. پزشک در ابتدا سعی می‌کند با مشاوره و تکنیک‌های مختلف، فرد را مورد درمان قرار دهد و در صورت مؤثر نبودن درمان، از دارو استفاده می‌کند. دارو درمانی معمولاً در موارد حاد بیشتر دیده می‌شود.
افکار خودکشی
آیا تا به حال پیش آمده است که به خودکشی فکر کرده باشید؟ اگر شما نیز جز آن دسته از افرادی هستید که به خودکشی فکر می‌کنند، نگران نباشید؛ چون شما تنها نیستید. تحقیقات نشان می‌دهد که آمار افرادی که به خودکشی فکر می‌کنند، اصلاً پایین نیست. طبق آمار‌های سال ۲۰۱۶، مشخص شده است که حدود ۲۰ درصد از جمعیت ۱۸ تا ۲۵ سال، درگیر افکار خودکشی بوده‌اند و این آمار در افراد مبتلا به اختلالات روانی حدود ۳۰ درصد بیشتر است. فکر کردن به خودکشی اصلاً نشانه درماندگی، ضعف و تمایل به پایان زندگی نیست، بلکه نشانگر این است که خواهان تغییر موضوعی در زندگی خود هستید. اگر فشار‌های روانی یا بدبینی‌های مختلف بر شما غلبه کرده‌اند، باید از یک دوست معتمد یا روانشناس، در این زمینه کمک بگیرید.
خودکشی معمولاً در چه سنی بیشتر است؟
سومین عامل مرگ میر در جهان، خودکشی است که معمولاً در رده‌های سنی ۱۵ تا ۳۰ سال اتفاق می‌افتد؛ به طوری که حدود بیست درصد از آمار مرگ و میر را به خود اختصاص داده است. احتمال خودکشی در نوجوان به خاطر افسردگی، مصرف دخانیات و مشروبات الکلی، اختلافات خانوادگی، اتفاقات بد و موارد بسیار زیاد دیگر معمولاً بالاتر است. بعد از این گروه سنی، احتمال خودکشی در بین افراد مسن و بالای ۶۵ سال، آماری بالایی دارد که می‌تواند به دلیل بیماری‌های مزمن، افسردگی مزمن یا مرگ عزیزان باشد.
علائم خودکشی
فردی که مستعدد افکار خودکشی است یا آن را تجربه می‌کند، علائم و حالت‌هایی دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. این علائم عبارتند از ناامید بودن یا وانمود کردن به گرفتاری، درگیری با خشونت، تغییر حالت(گاهی غمگین، گاهی خوشحال)، افزایش اضطراب یا بی‌قراری، صحبت از انتقام، تغییرات در شخصیت، انجام رفتار‌های پرخطر، نیمه تمام گذاشتن کار‌ها، افسردگی، منزوی شدن، بی‌قراری حرکتی، صحبت از خودکشی، ابراز تأسف از تولد یا زنده بودن، بخشیدن متعلقات خود، انتقاد از خود، احساس باری به دوش دیگران بودن و از دست دادن میل و علاقه به انجام کار‌های لذت بخش قبلی مانند ورزش کردن، غذاخوردن، رابطه جنسی یا تعامل اجتماعی. برخی افراد سعی می‌کنند افکار خودکشی، احساسات و افکار خود را مخفی نگه دارند؛ /به طوری که نمی‌توان از رفتار آن‌ها متوجه مورد خاصی شد.
علل خودکشی
افکار خودکشی زمانی به وجود می‌آیند که فرد احساس کند دیگر نمی‌تواند با زندگی و وضعیت طاقت فرسای آن کنار آید. این احساس ممکن است از استرس‌های ناشی از مشکلات مالی، پایان رابطه عاشقانه، مرگ یکی از عزیزان، احساس غم و اندوه، احساس گناه، سوء استفاده جنسی، طرد شدن، بیماری لاعلاج یا مسائلی از این قبیل باشد. در ادامه به سایر عللی که باعث بالا رفتن احتمال خودکشی در افراد خواهد شد، خواهیم پرداخت:
• سابقه خانوادگی خودکشی یا خشونت
• سابقه خانوادگی کودک‌آزاری و آسیب روانی
• احساس پوچی و ناامیدی
• تاریخچه بیماری‌های روانی
• احساس تنهایی
• رفتار بی‌پروا
• ارتباط با کسی که اقدام به خودکشی کرده است
• از دست دادن پول، کار، دوستان یا عزیزان
• داشتن بیماری جسمی
• داشتن اسلحه یا دیگر وسایل کشنده
• استرس ناشی از تعصب و تبعیض
• آسیب‌های تاریخی
• تجربه قلدری یا ضربه
• بدهی یا مشکلات حقوقی
• تحت تأثیرمواد مخدر یا الکل بودن
• افسردگی
• اسکیروفرنیا
• اختلال دو قطبی
• حملات وحشت زدگی یا پانیک
• ویژگی‌های شخصیتی مثل پرخاشگری
• آسیب‌های تروماتیک مغزی
• اختلال شخصیت مرزی
• اختلال استرس بعد از سانحه
باور‌های رایج و غلط درباره خودکشی
باور‌های نادرستی در مورد خودکشی وجود دارند که همین باور‌ها ممکن است باعث مرگ فرد شوند. برخی فکر می‌کنند کسی که یک بار خودکشی کرده است، دیگر هرگز این کار را انجام نخواهد داد؛ در صورتی که چنین نیست. طبق آمار و تحقیقات صورت گرفته، آمار خودکشی در کسانی که یک بار این کار را انجام داده‌اند، در مقایسه با افرادی که هرگز به خودکشی فکر نکرده‌اند، به مراتب بیشتر است. در ادامه برخی از باور‌های غلط درباره خودکشی را توضیح خواهیم داد:
• این که فقط افراد روانی دست به خودکشی می‌زنند، تفکر اشتباهی است. خودکشی فقط مختص به یک قشر خاص نیست. طبق تحقیقات، تعداد زیادی از افرادی که اقدام به خودکشی کرده‌اند، از لحاظ روحی و روانی، انسان‌هایی سالم بوده‌اند. زمانی فرد دست به انجام این کار می‌زند که احساس کند در زندگی خود به بن بست رسیده است.
• بسیاری از انسان‌ها عقیده دارند که با صحبت کردن در مورد خودکشی، فرد به سمت آن کشیده می‌شود در صورتی که چنین نیست و این یک تفکر کاملاً اشتباه است. با صحبت کردن درباره خودکشی آگاهی فرد نسبت به این موضوع بالا رفته و باعث می‌شود تا به عواقب آن فکر کند.
• برخی از افراد گمان می‌کنند هر فردی که خودکشی می‌کند، انسان بی‌ایمانی است؛ در صورتی که چنین نیست و خودکشی ربطی به‌ایمان فرد ندارد. در واقع خودکشی یک حالت روحی و روانی می‌باشد که باعث می‌شود تا فرد در آن لحظه احساس کند که دیگر جایی در این دنیا ندارد و باید به زندگی خود پایان دهد.
• برخی افراد تصور می‌کنند فردی که مدام از خودکشی حرف می‌زند، هیچ وقت آن را انجام نمی‌دهند؛ در صورتی که چنین نیست و این یک تفکر اشتباه است. در واقع بیشتر افرادی که دست به خودکشی می‌زنند واقعاً تصمیم به خاتمه زندگی خود ندارند و بیشتر برای جلب توجه، این کار را انجام می‌دهند.
پیشگیری از افکار خودکشی
دوستان یا خانواده فرد ممکن است از طریق رفتار یا گفتار شخص، متوجه شوند که افکار خودکشی در سر دارد. آن‌ها می‌توانند با گفت و گو و حمایت از فرد موردنظر، در این زمینه به او کمک کنند. مؤسسه ملی بهداشت روان، یک سری نکات مهم را برای کمک به افرادی که در زندگی خود دچار بحران شده‌اند، ارائه داده است که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت:
• از آنان بپرسید که به خودکشی فکر می‌کنند؟ طبق تحقیقات، پرسیدن، خطر خودکشی را کاهش می‌دهد.
• در کنار فرد بمانید و هر گونه وسیله ممکن برای خودکشی مانند چاقو را از بین ببرید.
• به حرفای فرد گوش دهید و همیشه در کنارش باشید.
• فرد را تشویق کنید که از یک فرد متخصص مانند روانشناس، کمک بگیرد یا با فردی که از او حمایت و پشتیبانی می‌کند مانند خانواده، دوست یا استاد معنوی تماس بگیرید.
• بعد از عبور از بحران خودکشی، حتماً شرایط روحی فرد پیگیری شود؛ زیرا این کار باعث کاهش افکار خودکشی می‌شود.
نحوه کمک به شخصی که قصد خودکشی دارد
اگر یکی از اعضای خانواده یا دوستان شما افکار خودکشی در سر دارد، بهترین راه کمک رساندن به او، ارائه یک گوش شنوا است. بهتر است در چنین مواقعی در کنار عزیز خود باشید و به او بفهمانید که تنها نیست و شما همیشه و در هر موقعیتی در کنار او خواهید بود. برای کمک به فردی که افکار خودکشی دارد، شهامت زیادی لازم است؛ زیرا دیدن یکی از عزیزانتان که مداوم به پایان زندگی خود فکر می‌کند، احساسات آزاردهنده‌ای در شما ایجاد می‌کند. در هنگام کمک کردن به فردی که دارای افکار خودکشی است، خودتان را فراموش نکنید و سعی کنید در مورد احساسات خود با فردی که به او اعتماد کامل دارید، صحبت نمایید. در ادامه برخی از روش‌های کمک به فردی که قصد خودکشی دارد را برای شما توضیح خواهیم داد:
کمک تخصصی بگیرید
سعی کنید از تمام توان و نیروی خود استفاده کنید تا به فرد موردنظر کمک کنید؛ به طور مثال از یک مشاوره برای او وقت بگیرید یا او را راهنمایی و تشویق کنید که به یک مرکز درمانی برود یا به متخصص مربوط به سلامت روان مراجعه کند یا اینکه می‌توانید در هنگام مراجعه به پزشک، او را همراهی کنید.
پیگیری کردن درمان
بعد از مراجعه به متخصص، اگر پزشک برای دوست یا عزیز شما دارویی تجویز کرد، مطمئن شوید که فرد طبق دستورالعمل، آن‌ها را مصرف می‌کند. از عوارض احتمالی دارو‌های مصرفی، آگاه باشید و در صورت وخیم شدن شرایط فرد، حتماً به پزشک اطلاع دهید. معمولاً پیدا کردن درمان یا دارویی که برای یک فرد مناسب باشد، به تداوم عمل و زمان نیاز دارد.
پیش قدم باشید
اغلب کسانی که مدام به خودکشی فکر می‌کنند، باور ندارند که کسی می‌تواند به آن‌ها کمک کند؛ به همین دلیل بهتر است در ارائه کمک، پیش قدم باشید. استفاده کردن از جمله« اگر به کمک احتیاج داشتی به من زنگ بزن» خیلی مبهم است. شما نباید منتظر این باشید که فرد با شما تماس بگیرد یا اینکه تماس‌هایتان را پاسخ دهد. بهتر است با فرد تماس بگیرید، به خانه‌اش بروید یا او را برای ملاقات به بیرون از خانه دعوت کنید.
تشویق کردن فرد به تغییرات سبک زندگی
به فرد مورد نظر خود رژیم غذایی سالم، پیاده روی، خواب زیاد، بیرون آمدن از خانه و قرار گرفتن در معرض نور آفتاب را برای حداقل سی دقیقه در روز پیشنهاد دهید. ورزش کردن نیز در کاهش افکار خودکشی نقش بسزایی دارد؛ زیرا با ترشح اندروفین باعث بهبود احساسات و از بین بردن استرس می‌شود.
تنظیم کردن یک برنامه ایمن
به فرد مورد نظر خود کمک کنید تا یک لیست از قدم‌هایی که در هنگام قرار گرفتن در بحران خودکشی آن‌ها را دنبال می‌کند، تهیه کند. در این لیست باید هر محرکی که باعث بحران خودکشی می‌شود مانند سالگرد از دست دادن عزیز، استرس در روابط و… شناسایی شوند. همچنین شماره تماس فرد درمانگر، پزشک، اعضای خانواده و دوستان که در مواقع اضطراری می‌توانند به فرد کمک کنند را در لیست قرار دهید.
از دسترس خارج کردن ابزار‌های احتمالی
ابزار‌های احتمالی برای خودکشی مانند چاقو، سلاح گرم، قرص، تیغ و… را از دسترس فرد خارج کنید. اگر احتمال این وجود دارد که فرد بیشتر از حد مجاز، دارو مصرف کند؛ باید تمام دارو‌ها را از دسترس او خارج و فقط در مواقع نیاز و به اندازه مصرف، به او بدهید.
پشتیبانی طولانی مدت
حتی بعد از عبور فرد از شرایط بحرانی خودکشی، باید با وی در تماس باشید و به صورت مداوم و طولانی مدت او را پشتیبانی کنید. به طور مثال مرتب فرد را ملاقات کنید و دائماً او را چک کنید. در واقع پشتیبانی شما از فرد مورد نظر برای مطمئن شدن از روند بهبودی فرد، بسیار مهم و حیاتی است.
سخن پایانی
فکر کردن به خودکشی می‌تواند در نوع خود، ترسناک باشد. معمولاً افراد در هنگام مواجه شدن با مشکلات و سختی‌های زندگی، به فکر خاتمه دادن به زندگی خود و خودکشی می‌افتند. بیشتر افرادی که به خودکشی فکر می‌کنند از مشکلاتی چون مشکلات روحی، روانی، عاطفی و کاری رنج می‌برند. خودکشی در واقع یک عمل و قصد عمدی می‌باشد که فرد با خواسته خود، اقدام به مرگ می‌کند. بهتر است این موضوع را فراموش نکنید که زندگی کردن یک فرصت است و همیشه باید قدر لحظات آن را بدانید.
هر گاه مشکلی در زندگی به وجود می‌آید، باید با‌اندیشه و تدبیر، اقدام به حل کردن آن کنید. در واقع حل مشکلات تنها روشی است که از دامن زدن به آن جلوگیری می‌کند. در این مقاله به روش‌های جلوگیری از افکار خودکشی و همچنین علل و علائم آن پرداختیم و آن‌ها را به طور کامل توضیح دادیم؛ امیدواریم که مطالب گفته شده برای شما مفید و سودمند واقع شود و بتوانید در مواقع بحران از آن‌ها استفاده کنید.
