سرطان مغز و علت و طول عمر بیماران سرطان مغز و استخوان و شایع ترین علائم

سرطان مغز چیست؟

سرطان مغز یکی از بیماری‌های مغز است که در آن سلول‌های سرطانی در بافت مغز شکل می‌گیرد. سلول‌های سرطانی رشد می‌کنند و توده‌ای از بافت سرطانی (تومور) تشکیل می‌دهند که عملکردهای مغز مانند کنترل عضله، حس، حافظه و دیگر عملکردهای معمول بدن را مختل می‌کند. تومورهای تشکیل شده از سلول‌های سرطانی تومور بدخیم نامیده می‌شود و تومورهای تشکیل شده از سلول‌های غیرسرطانی تومور یا غده خوش‌خیم نامیده می‌شود. سلول‌های سرطانی شکل گرفته از بافت مغز تومورهای مغزی اولیه و تومورهای منتشر شده از دیگر بخش‌های بدن تومورهای مغزی ثانویه یا متاستاژیک نامیده می‌شود. سرطان مغز بر اساس آمار گردآوری شده خوشبختانه عارضه‌ای نادر است.

انواع سرطان مغز

دو نوع سرطان مغز وجود دارد: یکی سرطان اولیه مغز که از خود سلول های مغز شروع می شود.دیگری، سرطان متاستاتیک مغز که در نقطه ای دیگری از بدن مثل ریه شروع شده و به مغز می رسد.تومورهای مغزی می توانند خوش خیم و بدون سلول های سرطانی باشند و یا بدخیم و با سلول های سرطانی باشند.اگر این تومورها (چه بدخیم و چه خوش خیم) زیاد بزرگ شوند، منجر به افزایش فشار داخل جمجمه و یا آسیب عروقی و یا مانع جریان مایع مغزی نخاعی می شوند.

سرطان متاستاتیک مغز

سلول های سرطانی در هر یک اندام های بدن مثل ریه، می توانند از طریق جریان خون و یا سیستم لنفاوی به دیگر اندام ها مثل مغز انتقال یابند.سرطان متاستاتیک مغز شیوع بیشتری نسبت به سرطان اولیه مغز دارد.این نوع سرطان معمولا با نام اندام و یا بافتی که سرطان از آنجا شروع شده، نامیده می شود؛ برای مثال سرطان متاستاتیک ریه و یا سینه در مغز، شایع ترین انواع سرطان های متاستاتیک مغز می باشند.

درجات سرطان مغز

تمام تومورهای مغزی مانند هم نیستند، حتی اگر از یک نوع بافت مغزی نشأت بگیرند. تومورها بر اساس شکل سلول‌های تومور در زیر میکروسکوپ درجه‌بندی می‌شوند. درجه تخصیص داده شده به تومور برداشتی کلی ازنرخ رشد سلول‌ها را نیز به دست می‌دهد. این درجه‌ها از خوش خیم تا تهاجمی‌ترین نوع به شرح زیر است: درجه ۱: بافت خوش خیم است. سلول‌ها شبیه به سلول‌های سالم مغز است و به آهستگی رشد می‌کند. درجه ۲: بافت بدخیم است. سلول‌ها نسبت به سلول‌های تومور درجه یک شباهت کمتری به سلول‌های سالم دارد. درجه ۳: بافت بدخیم سلول‌هایی دارد که با سلول‌های سالم تفاوت دارد. سلول‌های غیرطبیعی به طور فعال رشد می‌کنند و شکلی کاملاً نابه‌هنجار (آناپلاستیک) دارند. درجه ۴: بافت بدخیم سلول‌هایی دارد که کاملاً غیرطبیعی هستند و به سرعت رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند.

مراحل سرطان مغز

سرطان مغز مطابق با درجه و نوع سلول مرحله‌بندی می‌شود، مرحله سرطان بیانگر گستردگی سرطان است. از آنجایی که سرطان مغز برخلاف سرطان دیگر اندام‌ها مانند سرطان سینه یا ریه به دیگر اندام‌ها راه نمی‌یابد، سرطان مغز براساس مرحله‌بندی موسوم به TMN با توجه به محل و انتشار سلول‌های سرطانی مرحله‌بندی می‌شود.

علائم سرطان مغز

سرطان مغز چه خوش خیم و چه بدخیم، ممکن است علائم یکسانی داشته باشد. علائم متنوع اند و می‌توانند مزمن (دائمی) و یا متناوب باشند.مشخص ترین علامت سرطان مغز، سردردهای مکرر است، خصوصاً دردهایی که طولانی مدت باشند.هرگاه فردی دارای علائم ذیر باشد باید به پزشک مراجعه کند. سردرد دائمی، استفراغ یا اشکال راه رفتن یا صحبت کردن. بعد از تائید علایم بیمار باید حتماً سی تی اسکن یا ام آر آی انجام دهد. در اغلب موارد نیاز است که از طریق جراحی مشخص شود که آیا تومور مغزی وجود دارد یا نه و در صورت وجود نوع آن مشخص شود. درصورت تائید وجود تومور مغزی با استفاده از روشهای خاصی نوع و مرحله تومور تعیین می شود زیرا این عوامل در تصمیم گیری چگونگی نحوه برخورد و درمان سرطان مؤثر است.عود تومور به معنای رشد دویاره سرطان بعد از درمان است. عود تومور می تواند در خود مغز یا در سایر نقاط نقاط بدن صورت گیرد. در این موارد درمان به نوع تومور و نحوه درمان ابتدائی آن بستگی دارد. علائم دیگر بنابر محل قرار گرفتن سرطان مغز متفاوت هستند:

تهوع و استفراغ، خصوصاً صبح ها

گیج بودن، حواس پرتی و سرگیجه

مشکلات بینایی و شنوایی

مشکلات رفتاری (از دست دادن هماهنگی، بی حسی و کرخی، ضعف و…)

دشوار بودن تمرکز، مشکلات حافظه و آشفتگی

مشکلات خلق و خو و شخصیت

رابطه سرطان مغز و سن

در کل، فراوانی سرطان مغز با سن افزایش می یابد، موارد بیشتری در افراد ۶۵ ساله و بالاتر دیده شده است. اما به هنگام توجه به انواع خاص تومورهای مغزی، عامل سن، وابستگی به نوع یاخته یا موقعیت تومور را تغییر خواهد داد.بزرگسالان خطر بسیار کمی برای ابتلاء به medulloblastomas دارند. سرطان مقدمتا در کودکان بوجود می آید. به عبارت دیگر، gliomas (تومورهایی که از یاخته های gliomas نشات گرفته است)، بیشتر در بین بزرگسالان رایج است. شیوع meningiomas و craniopharyngiomas ، بیشتر در بزرگسالان بالای ۵۰ سال تکرار می شود. اما دوباره، این تومورها ممکنست در هر سنی رخ دهد.

عوامل سرطان مغز

سرطان اولیه مغز خیلی نادر است. این مهم است که به خاطر داشته باشید یک عامل احتمال ابتلاء، احتمال بوجود آمدن سرطان مغز را در کل طول عمر شخص، تحت تاثیر قرار می دهد، ممکنست شما بخواهید مطرح کنید که این برای تشخیص پزشک شما از بابت ریسک فردی شما برای ابتلاء به سرطان مغز، چه معنایی دارد؟ یا اگر شما در صنعت خاصی کار کرده اید، به گونه ای که مثلا با مواد شیمایی سرطان زا سروکار داشته اید، شما و پزشکتان می توانید به کمک هم، برای بررسی احتمال ابتلاء بالقوه این موضوع، همکاری کنید.

تشخیص سرطان مغز

پزشک ها به این منظور از تست های تصویربرداری مثل سی تی اسکن یا ام آر آی استفاده می کنند. این تست ها تصاویری از مغز به وجود می آورند که می تواند بافت های غیر عادی یا تومورال را نشان دهند.بعد از تصویر برداری ممکن است پزشک آزمایش دیگری به نام بیوپسی(نمونه برداری) انجام دهد. در طول بیوپسی، پزشک نمونۀ کوچکی از بافت مشکوک بر می دارد، سپس آن را زیر میکروسکوپ از نظر وجود سرطان بررسی می کند.درمان تومور های مغزی به عوامل مختلفی بستگی دارد مثل نوع تومور ، سرعت رشد آن. عوامل دیگری که در انتخاب درمان مؤثر هستند علائم بیمار، سن و سایر بیماری هایش است.

درمان سرطان مغز به روش جراحی

در عمل جراحی سعی می‌شود تمام سلول‌های تومور از طریق جدا کردن تومور از بافت سالم مغز خارج شود. جراحان بعضی سرطان‌های مغز را غیرقابل عمل شدن می‌دانند، چون ممکن است تلاش برای خارج کردن سلول‌های سرطانی آسیب بیشتری به مغز بزند یا منجر به مرگ شود.

درمان سرطان مغز به روش شیمی درمانی

در شیمی درمانی از مواد شیمیایی (داروهایی) برای از بین بردن سلول‌‌های تومور استفاده می‌شود که برای تخریب نوع‌های خاصی از سلول‌های سرطانی طراحی شده است. عامل‌های شیمیایی بسیاری مورد استفادده قرار می‌گیرد، درمان‌های دارویی خاص بی‌شماراند و هر برنامه دارویی معمولاً برای نوع معینی از سرطان مغز و متناسب با شرایط خاص هر بیمار به کار برده می‌شود. برای مثال بواسیزوماب (آواستین) دارویی است که برای درمان گلیوبلاستوم مورد تایید قرار گرفته است. شیمی درمانی به صورت اینتراتکال از طریق تزریق سرم و پلیمرهای اشباع شده زیست تجزیه‌پذیر انجام می‌شود؛ منظور از اینتراتکال داخل مایع مغزی ـ نخاعی از طریق پونکسیون یا انجام جراحی و قرار دادن منبع دائمی زیر جمجمه است که با لوله استریل به حفره‌های حاوی مایع مغز متصل می‌شود. طرح‌های درمانی بیماران غالباً ترکیبی از درمان‌های فوق است. هایپرترمی (گرمادرمانی)، ایمونوتراپی (هدایت سلول‌های ایمنی برای از بین بردن نوع خاصی از سلول‌های سرطانی) یا استروئید برای کاهش التهاب و ورم مغز از دیگر درمان‌های سرطان مغز به شمار می‌آید که به صلاحدید متخصص به طرح درمانی اضافه می‌شود.

درمان سرطان مغز به روش پرتودرمانی

در پرتودرمانی از تابش با انرژی بالای متمرکز بر تومور برای تخریب توانایی تکثیر شدن و توانایی عملکردی سلول‌های تومور استفاده می‌شود. جراحی با امواج رادیویی عملی غیرجراحی است که در آن دوز بالایی از یک تک پرتو معین با استفاده از پرتو گامای متمرکز یا پرتوهایی اشعه ایکس همگرا شده روی ناحیه یا ناحیه‌های معینی از مغز در محل وجود تومور یا دیگر ناهنجاری‌ها به گونه‌ای تابانده می‌شود که میزان دریافت تابش توسط بافت سالم مغز به حداقل برسد. توموتراپی نیز نوعی پرتودرمانی است که در آن تشعشع به صورت مجزا و در روشی بسیار دقیق تابانده می‌شود تا بافت سالم کمترین تابش را دریافت کند. توموتراپی یکی از روش‌های درمان سرطان مغز است.

عوارض درمان مغز به روش جراحی

عوارض جانبی جراحی به محل تومور و نوع آن بستگی دارد. اگر چه در طی چند روز اول بعد از عمل جراحی بیماران احساس ناخوشایندی دارند اما درد بوسیله دارو قابل کنترل می باشد. دوره بهبودی بعد از جراحی از فردی به فرد دیگر متفاوت است ممکن است بعد از جراحی مغز یکسری اختلالات عصبی طولانی مدت ایجاد شود.

عوارض درمان مغز به روش شیمی درمانی

این روش معمولاً سلولهای سرطانی با سرعت تکثیر بالا را هدف قرار می دهد ولی با اینحال علاوه بر سلولهای سرطانی سایر بافتهای سالم بدن که دارای سرعت تکثیر بالای هستند نظیر سلولهای خونی، سلولهای پوشش دستگاه گوارش، و سلولهای فولیکول مو نیز تحت تأثیر این داروها قررا می گیرند و عوارضی نظیر عفونتهای، خستگی، ریزش موی موقتی و زخمهای دهانی ممکن است ایجاد شوند. اگر چه باید گفت که تمامی بیماران به تمامی این عوارض مبتلا نمی شوند و این عوارض در طی مدت استراحت و بعد از قطع درمان از بین می روند. داروها و روشهای درمانی خاصی وجود دارد که این علایم را کنترل یا کاهش می دهند.از جمله مهمترین عارضه جانبی بسیاری از داروهای شیمی درمانی کاهش سلولهای خونی می باشد. از آنجایی که این داروها به شدت بر روی مغز استخوان که محل ساختن سلولهای خونی است، اثر می گذارند ، منجر به بروز عوارضی نظیر : کم خونی ممکن است ( بیمار ممکن است انرژی کمتری جهت انجام کارها داشته باشد و در صورت شدت کم خونی ممکن است احتیاج به تزریق خون شود) کاهش پلاکت ( بیمار ممکن است به سادگی دچار خونریزی شده و در صورت شدت آن نیاز به تزریق پلاکت داشته باشد) و کاهش آنتی بادیها ( بیمار ممکن است به عفونتها حساس تر باشد)شود.

عوارض درمان مغز به روش پرتودرمانی

شایعترین عوارض جانبی این روش خستگی، واکنشهای پوستی در محل برخورد پرتو ( بصورت بثورات پوستی و قرمزی ) کاهش اشتهای گلبولهای سفید خونی نیز می شوند که این گلبولها به بدن جهت مقابله با عفونتها کمک می کنند. اکثر این عوارض قابل کنترل و درمان بوده و بسیاری از موارد موقتی می باشند.در طی درمان سرطان ، بیمار احساس کاهش اشتها کرده و غذا خوردن مشکل می شود بعلاوه سایر عوارض جانبی نظیر تهوع، استفراغ و زخمهای دهانی نیز مزید برعلت می شوند. در بعضی افراد نیز مزه غذاها تغییر می کنند.تغذیه صحیح و مناسب به معنای کسب کالری و پروتئین کافی جهت جلوگیری از کاهش وزن و حفظ توان بدن می باشد. بیمارانی که در طی درمان، خوب غذا می خورند احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته، بعلاوه توان مضاعفی جهت تحمل عوارض جانبی روشهای درمانی خواهند داشت.

کاربرد تجهیزات میکروسیال در درمان سرطان مغز

برای جداسازی سلول‏های سمی از دیگر سلول‏های تومور مغز به ابزارهایی نیاز داریم که بتواند یک سلول را به صورت مجزا مورد بررسی و تصاویر شفاف و واضحی را در اختیار ما قرار دهد. به همین علت تجهیزات میکروسیال را طراحی کردند. به کمک این تجهیزات می‏توان چیزهایی را دید که قبلا قابل مشاهده نبود. به این ترتیب تصاویر بسیار شفافی تهیه می‏شود که جزئیات بافت‏های بدن را بخوبی نشان می‏دهد. این تجهیزات کاربردهای دیگری نیز دارد؛ برای مثال با استفاده از آنها می‏توان ویروس آنفلوآنزا، ایدز و دیگر عوامل بیماری زا در انسان که سلول‏ها را مورد هدف قرار می‏دهد، یا حتی روند پیشرفت آزمایش روش های جدید درمان سرطان در سطح سلولی را به صورت مستقیم مشاهده کرد.مشکل دیگری که جامعه پزشکی با آن دست و پنجه نرم می‏کند این است که در بعضی سرطان‏ها، سلول‏های مجاور با یکدیگر تفاوت های زیادی دارند و هر کدام از سلول ها به روش های درمانی به شکل های مختلف پاسخ می‏دهند.

افراد در معرض سرطان مغز

کارکنان پالایشگاه نفت

عرضه کنندگان سوخت ها از قبیل: بنزین

شیمی‌دانان و داروسازان

کارگران صنایع لاستیک سازی

افراد سیگاری

قرار گرفتن در معرض اشعه

پیشگیری از سرطان مغز

اگرچه هیچ راهی برای پیشگیری از سرطان مغز وجود ندارد، تشخیص زودهنگام و درمان سریع تومورهایی که احتمال دارد به مغز راه یابند، احتمال تومورهای مغزی متاستاژیک را کاهش می‌دهد. عامل‌های خطر بیانگر بروز تومورهای مغزی اولیه عبارت است از: تابش به سر، عفونت HIV و سموم محیطی. بااین حال علت دقیق شروع سرطان مغز، به ویژه سرطان مغز اولیه مشخص نیست، به همین دلیل نمی‌توان اقدام‌های پیشگیرانه را معین کرد. هرچند در وب سایت‌ها و مقالات جراید از رژیم‌های غذایی ماکروبیوتیک، استفاده نکردن از تلفن همراه و روش‌های دیگر به عنوان راهکارهای پیشگیری از سرطان مغز نام برده شده است، اما هیچ داده‌ی موثق و اثبات شده‌ای برای تایید این ادعاها وجود ندارد.