بهداشت قاعدگی یکی از موضوعات مهم و حساسی است که برای زنان و دختران در سراسر جهان اهمیت دارد. اما متأسفانه بسیاری از زنان و دختران به دلایل مختلف از جمله فقر، تبعیض، تحریم، عدم دسترسی به امکانات بهداشتی، عدم آگاهی و تابوهای فرهنگی، از رعایت بهداشت مناسب در دوران قاعدگی محروم هستند. این موضوع می‌تواند تأثیرات منفی بسیاری برای سلامت، آموزش، کار، روابط و حقوق زنان و دختران داشته باشد.
در این مقاله قصد داریم به بررسی اهمیت، چالش‌ها و راهکارهای بهداشت قاعدگی بپردازیم و نشان دهیم که چگونه می‌توان با ایجاد آگاهی، تغییر نگرش، تأمین منابع و تسهیل دسترسی، بهبود بهداشت قاعدگی را در سطح جهانی تحقق بخشید. همچنین می‌خواهیم با ارائه نکات و توصیه‌های عملی، به زنان و دختران کمک کنیم تا بتوانند بهداشت قاعدگی خود را به روش‌های ساده و امنی مدیریت کنند و از خطرات و عوارض ناشی از عدم رعایت بهداشت قاعدگی جلوگیری کنند.
بهداشت قاعدگی یک حق بنیادین و یک نیاز اساسی برای زنان و دختران است که باید در تمام جوامع و فرهنگ‌ها مورد توجه و احترام قرار گیرد. با رعایت بهداشت قاعدگی می‌توانیم به توانمندسازی، رفاه و شادابی زنان و دختران کمک کنیم و به اهداف توسعه پایدار نزدیک‌تر شویم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید و جالب باشد و بتوانید از آن بهره‌مند شوید.
فهرست موضوعات این مطلب
بهداشت قاعدگی چرا مهم است؟نکات بهداشت قاعدگی و استحمام مرتباستحمام حداقل روزی یک بارتعویض مرتب نوار بهداشتی یا تامپوناستفاده از لباس زیر تمیز و تعویض مرتب آناستفاده از پدهای ضخیم مخصوص شب در هنگام خواباستفاده از شوره‌های طبیعیرعایت تغذیه سالماهمیت بهداشت قاعدگیچالش‌ها و راهکارهای بهداشت قاعدگینکات ضروری برای بهداشت زنان در دوران قاعدگیتعویض مرتب تامپون و یا نوار بهداشتینکات مهم در شستشوی واژنبهداشت قاعدگی چرا مهم است؟
قاعدگی یا عادت ماهیانه زنان یکی از فرآیندهای طبیعی و ضروری بدن زنان است که در آن خون و بافت‌های رحمی از طریق واژن خارج می‌شوند. این فرآیند از سن بلوغ تا یائسگی در زنان ادامه دارد و نشانه‌ای از سلامت تناسلی و تولیدمثلی آن‌ها است.
اما در عین حال، قاعدگی باعث می‌شود که زنان در این دوران بیشتر از هر زمان دیگری مستعد عفونت‌های ادراری و تناسلی شوند. زیرا خون قاعدگی به‌محض خارج شدن از بدن به انواع مختلفی از باکتری‌ها و قارچ‌ها آلوده می‌شود و در صورت رعایت نکردن بهداشت مناسب، می‌تواند به سیستم ادراری و تناسلی راه پیدا کند و عفونت‌هایی را ایجاد کند که ممکن است عواقب جدی برای سلامت زنان داشته باشد. برخی از عوارض احتمالی عفونت‌های ادراری و تناسلی عبارتند از:
التهاب مثانه یا سیستیتالتهاب کلیه یا پیلونفریتالتهاب رحم یا اندومتریتالتهاب لوله‌های رحمی یا سالپینگیتالتهاب تخمدان یا اووفوریتباروری ناپذیریسقط جنینبارداری خارج از رحمزایمان زودرسعفونت نوزاد
بنابراین، رعایت بهداشت قاعدگی یکی از راه‌های موثر برای پیشگیری از این عفونت‌ها و حفظ سلامت زنان است. در ادامه به برخی از نکات مهم در این زمینه اشاره می‌کنیم.
نکات بهداشت قاعدگی و استحمام مرتب
استحمام حداقل روزی یک بار
استحمام در دوران قاعدگی نه تنها مشکلی ندارد بلکه از بدن مستعد به عفونت محافظت می‌کند. با حمام کردن، خون و بافت‌های رحمی که از واژن خارج شده‌اند پاک می‌شوند و از ایجاد بوی بد و رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، حمام کردن در این دوران باعث آرامش، رفع خستگی و تسکین درد می‌شود. اما نباید در وان آب و یا کف حمام بنشینید، یا از دوش واژینال یا شوینده‌های شیمیایی و معطر استفاده کنید، زیرا در دوران قاعدگی به دلیل باز بودن دهانه رحم، احتمال ابتلا به عفونت بسیار زیاد است، بنابراین باید به صورت ایستاده و به طور مرتب در دوران قاعدگی دوش بگیرید.
تعویض مرتب نوار بهداشتی یا تامپون
بسته به میزان خونریزی، نوار بهداشتی یا تامپون خود را بین ۴ تا ۶ ساعت تعویض کنید. این کار در درمان بوی بد واژن نیز موثر است. اگر از نوار بهداشتی استفاده می‌کنید، بهتر است از نوع‌هایی با سطح نرم و بدون عطر باشد. اگر از تامپون استفاده می‌کنید، باید مراقب باشید که از نوع‌هایی با جذب کمتر و با سایز مناسب باشد و هر دو ساعت یک بار آن را تعویض کنید. در غیر این صورت، ممکن است باعث ایجاد سندرم شوک سمی شود که یک عفونت خونی خطرناک است.
استفاده از لباس زیر تمیز و تعویض مرتب آن
لباس زیر شما باید از جنس پنبه باشد و به راحتی بر روی بدن شما بنشیند. از پوشیدن لباس زیر تنگ و چسبان و پلاستیکی اجتناب کنید زیرا راه تنفس ناحیه را می‌گیرد و رطوبت و گرما را بالا می‌برند. در نتیجه باعث رشد باکتری‌های بیشتر می‌شوند. لباس زیر خود را هر روز و هر بار که خیس شد تعویض کنید و با آب گرم و صابون بشوئید و خوب خشک کنید.
استفاده از پدهای ضخیم مخصوص شب در هنگام خواب
بهتر است این پده‌ها را در هنگام خواب استفاده کنید زیرا در این زمان خونریزی بیشتر است و احتمال لکه ریزی بالاتر است. این پده‌ها باعث می‌شوند که شما در هنگام خواب راحت‌تر باشید و نگران لکه ریزی نباشید. اما باید مراقب باشید که این پده‌ها را هر ۴ تا ۶ ساعت یک بار تعویض کنید و از پهن کردن آن‌ها بر روی تخت خود اجتناب کنید زیرا ممکن است باکتری‌ها را جذب کنند و عفونت‌هایی را ایجاد کنند.
استفاده از شوره‌های طبیعی
شوره‌های طبیعی مانند آب گلاب، آب سرکه، آب نعناع، آب آلوئه ورا و آب چای سبز می‌توانند به تمیز کردن واژن و کاهش التهاب و خارش آن کمک کنند. این شوره‌ها را می‌توانید با آب گرم مخلوط کنید و به صورت خارجی بر روی واژن خود بمالید و بعد با آب گرم بشوئید. از استفاده داخلی این شوره‌ها بپرهیزید زیرا ممکن است تعادل اسیدی واژن را به هم بزنند و باکتری‌های مفید را از بین ببرند.
رعایت تغذیه سالم
تغذیه سالم در دوران قاعدگی بسیار مهم است زیرا می‌تواند به تنظیم هورمون‌ها، کاهش درد و افسردگی، جبران خون از دست رفته و افزایش انرژی کمک کند. برخی از مواد غذایی که باید در این دوران مصرف کنید عبارتند از:
آهن: آهن یکی از مواد معدنی ضروری برای بدن است که در تولید هموگلوبین خون نقش دارد. در دوران قاعدگی، بدن زنان آهن زیادی از دست می‌دهند و اگر این آهن جبران نشود، ممکن است باعث کم‌خونی شود. بنابراین، باید مواد غذایی غنی از آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، سبزیجات برگ سبز، خشکبار، غلات کامل و آب میوه‌های غنی از ویتامین C را مصرف کنید.کلسیم: کلسیم یکی از مواد معدنی مهم برای استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها است که همچنین به عضلات و اعصاب کمک می‌کند. در دوران قاعدگی، سطح کلسیم در بدن کاهش می‌یابد و اگر این کلسیم جبران نشود، ممکن است باعث افزایش درد و تشنج شود. بنابراین، باید مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر، ماست، پنیر، بادام، کنجد، بروکلی، کلم و نارنجی را مصرف کنید.ماگنزیم: ماگنزیم یکی از مواد معدنی مهم برای بدن است که در بیش از ۳۰۰ فعالیت آنزیمی نقش دارد. در دوران قاعدگی، سطح ماگنزیم در بدن کاهش می‌یابد و اگر این ماگنزیم جبران نشود، ممکن است باعث افزایش التهاب، افسردگی، اضطراب، خستگی و خواب آلودگی شود. بنابراین، باید مواد غذایی غنی از ماگنزیم مانند اسفناج، کاهو، بادام، گردو، بندق، موز، انجیر خشک، عدس و شکلات تلخ را مصرف کنید.اهمیت بهداشت قاعدگی
بهداشت قاعدگی یک موضوع مهم است که برای سلامت، آموزش، کار و حقوق زنان و دختران تأثیرگذار است. اما متأسفانه بسیاری از زنان و دختران در سراسر جهان با مشکلات و محدودیت‌های مختلفی در رابطه با بهداشت قاعدگی روبرو هستند.
برخی از این مشکلات عبارتند از:
عدم دسترسی به محصولات بهداشتی مناسب و امن مانند نوار بهداشتی، تامپون، کاپ قاعدگی و پارچه قاعدگیعدم وجود امکانات بهداشتی مناسب مانند آب، صابون، دستشویی و سطل زبالهعدم آگاهی و آموزش کافی در مورد چرخه قاعدگی، بهداشت قاعدگی و مراقبت از خودوجود تبعیض، تحریم، تمسخر و تابوهای فرهنگی و اجتماعی در مورد قاعدگی
این مشکلات می‌توانند باعث شوند که زنان و دختران از فعالیت‌های هم نگاران، تحصیلی، اجتماعی و اقتصادی خود دور شوند و احساس ناخوشی، ناراحتی، خجالت، تنهایی و بی‌اعتمادی به خود کنند. همچنین ممکن است در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های واژن، رحم، لوله‌های رحمی و تخمدان‌ها قرار گیرند که می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند درد شدید، باروری کاهش یافته، بارداری خارج از رحم و حتی مرگ شوند.
بنابراین، اهمیت بهداشت قاعدگی نمی‌تواند انکار شود.
رعایت بهداشت قاعدگی می‌تواند به زنان و دختران کمک کند تا:
سلامت و بهبود خود را حفظ و ارتقا دهند.اعتماد به نفس و احترام به خود را افزایش دهند.فرصت‌های آموزشی، اجتماعی و اقتصادی را بهره‌مند شوند.حقوق و آزادی‌های خود را مطالبه و دفاع کنند.
برای رعایت بهداشت قاعدگی، باید به نکات و توصیه‌های زیر توجه کرد:
انتخاب محصول بهداشتی مناسب و امن بر اساس نیاز، راحتی و بودجه خودتعویض مرتب محصول بهداشتی حداقل هر چهار تا هشت ساعت یا زمانی که پر شودشستشوی دست‌ها با آب و صابون قبل و بعد از تعویض محصول بهداشتیشستشوی ناحیه تناسلی با آب و صابون ملایم و خشک کردن آن با حوله تمیزپوشیدن لباس زیر نخی و تمیز و تعویض آن در صورت آلودگیدور انداختن محصول بهداشتی به روش صحیح و بهداشتیچالش‌ها و راهکارهای بهداشت قاعدگی
بهداشت قاعدگی یک موضوع مهم است که برای سلامت و رفاه زنان و دختران اهمیت دارد. اما متأسفانه بسیاری از زنان و دختران با چالش‌ها و محدودیت‌های مختلفی در رابطه با بهداشت قاعدگی روبرو هستند.
این چالش‌ها می‌توانند باعث شوند که زنان و دختران از فعالیت‌های هم نگاران، تحصیلی، اجتماعی و اقتصادی خود دور شوند و احساس ناخوشی، ناراحتی، خجالت، تنهایی و بی‌اعتمادی به خود کنند. همچنین ممکن است در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های واژن، رحم، لوله‌های رحمی و تخمدان‌ها قرار گیرند که می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند درد شدید، باروری کاهش یافته، بارداری خارج از رحم و حتی مرگ شوند.
برای مقابله با این چالش‌ها و بهبود بهداشت قاعدگی، باید راهکارهایی را پیش بگیریم.
برخی از این راهکارها عبارتند از:
ایجاد آگاهی و آموزش در مورد بهداشت قاعدگی برای زنان و دختران و همچنین مردان و پسرانتغییر نگرش و فرهنگ در مورد قاعدگی و حذف تبعیض، تحریم، تمسخر و تابوهای مربوط به آنتأمین منابع و امکانات بهداشتی برای زنان و دختران در محیط‌های مختلف مانند خانه، مدرسه، محل کار و عمومیتسهیل دسترسی به محصولات بهداشتی مناسب و امن و همچنین خدمات بهداشتی و درمانی برای زنان و دختران
بهداشت قاعدگی یک حق بنیادین و یک نیاز اساسی برای زنان و دختران است که باید در تمام جوامع و فرهنگ‌ها مورد توجه و احترام قرار گیرد. با بهبود بهداشت قاعدگی می‌توانیم به توانمندسازی، رفاه و شادابی زنان و دختران کمک کنیم و به اهداف توسعه پایدار نزدیک‌تر شویم.
نکات ضروری برای بهداشت زنان در دوران قاعدگی
برای رعایت نکات ضروری برای بهداشت زنان در دوران قاعدگی، باید به نکات و توصیه‌های زیر توجه کرد:
انتخاب محصول بهداشتی مناسب و امن بر اساس نیاز، راحتی و بودجه خودتعویض مرتب محصول بهداشتی حداقل هر چهار تا هشت ساعت یا زمانی که پر شودشستشوی دست‌ها با آب و صابون قبل و بعد از تعویض محصول بهداشتیشستشوی ناحیه تناسلی با آب و صابون ملایم و خشک کردن آن با حوله تمیزپوشیدن لباس زیر نخی و تمیز و تعویض آن در صورت آلودگیدور انداختن محصول بهداشتی به روش صحیح و بهداشتیاجتناب از مصرف غذاهای سنگین، چرب، شور، تند و شیرینافزایش مصرف غذاهای سرشار از آهن، ویتامین B6 و فیبرمصرف آب و مایعات کافی برای جلوگیری از خشکی واژن و یبوستاجتناب از مصرف قهوه، چای، الکل و سیگارانجام ورزش‌های ملایم و آرامش بخش مانند یوگا، پیاده روی و تنفس عمیقاستفاده از کمپرس گرم یا سرد برای تسکین درد شکم و پشتتعویض مرتب تامپون و یا نوار بهداشتی
تعویض مرتب تامپون و یا نوار بهداشتی یکی از نکات مهم بهداشت قاعدگی است که باید رعایت کرد. این کار باعث می‌شود که خون و بافت‌های رحمی که از واژن خارج می‌شوند به طور کامل از بدن دور شوند و از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها که می‌توانند عفونت‌های ادراری و تناسلی ایجاد کنند جلوگیری کند. همچنین از ایجاد بوی بد و راش‌های پوستی در ناحیه تناسلی نیز پیشگیری می‌کند.
برای تعویض مرتب تامپون و یا نوار بهداشتی باید به نکات زیر توجه کرد:
انتخاب محصول بهداشتی مناسب و امن بر اساس نیاز، راحتی و بودجه خودتعویض محصول بهداشتی حداقل هر چهار تا هشت ساعت یا زمانی که پر شودشستشوی دست‌ها با آب و صابون قبل و بعد از تعویض محصول بهداشتیدور انداختن محصول بهداشتی به روش صحیح و بهداشتی
تامپون‌ها نسبت به نوارهای بهداشتی برخی مزایا و معایب دارند که باید در نظر گرفته شوند.
برخی از این مزایا و معایب عبارتند از:
تامپون‌ها کمتر قابل مشاهده هستند و می‌توانند در زیر لباس‌های شفاف یا تنگ مخفی شوند.تامپون‌ها امکان شنا و ورزش را در دوران قاعدگی فراهم می‌کنند.تامپون‌ها ممکن است باعث خشکی واژن و تحریک مخاط واژن شوند.تامپون‌ها اگر به طور مرتب تعویض نشوند می‌توانند خطر ابتلا به سندرم شوک سمی (TSS) را افزایش دهند.نکات مهم در شستشوی واژن
شستشوی واژن یکی از مسائل مهم در سلامت و بهداشت زنان است که باید با دقت و احتیاط انجام شود. اگر واژن را به روش نادرست یا با مواد نامناسب بشوییم، ممکن است باعث اختلال در تعادل pH و فلورا واژن شده و عفونت‌های واژن، سوزش، خارش، خشکی و بوی بد واژن را ایجاد یا تشدید کند. برای جلوگیری از این مشکلات، باید به نکات زیر توجه کرد:
واژن را نباید با صابون، محلول‌های شستشوی زنانه، اسپری‌ها، بتادین، جوش شیرین، سرکه و مواد معطر یا شیمیایی دیگر بشوییم. این مواد می‌توانند باکتری‌های مفید واژن را از بین ببرند و pH واژن را تغییر دهند.واژن را فقط با آب تمیز و ملایم بشوییم. آب باید دمای متوسط یا سرد داشته باشد و نه گرم. آب گرم می‌تواند بافت واژن را آسیب ببیند و خشکی واژن را افزایش دهد.واژن را از جلو به عقب و نه از عقب به جلو بشوییم. این کار باعث می‌شود که باکتری‌های موجود در مقعد به واژن منتقل نشوند و از عفونت‌های ادراری و تناسلی پیشگیری کند.واژن را هم نگاران یک یا دو بار بشوییم. شستشوی بیش از حد یا کمتر از حد می‌تواند به سلامت واژن آسیب بزند. شستشوی بیش از حد می‌تواند باکتری‌های مفید واژن را کاهش دهد و شستشوی کمتر از حد می‌تواند باعث انباشت خون، عرق، سلول‌های مرده و مواد بیولوژیک دیگر شود.واژن را بعد از ارتباط جنسی، قاعدگی، ورزش، شنا و استفاده از دستشویی بشوییم. این کار باعث می‌شود که واژن از مواد غیر طبیعی یا آلوده پاک شود و از عفونت‌ها و التهاب‌ها جلوگیری کند.واژن را با حوله تمیز و نرم خشک کنیم. حوله باید پنبه‌ای باشد و نه تریکو یا نایلون. حوله را نباید با شوینده‌های معطر یا سفید کننده شوییم. حوله را باید پس از هر استفاده تعویض کنیم.از خشک کردن واژن با سشوار خودداری کنیم. سشوار می‌تواند بافت واژن را آسیب ببیند و خشکی واژن را افزایش دهد.
سخن آخر
بهداشت قاعدگی شامل چند مورد است که باید رعایت شوند. اول اینکه، زنان باید حداقل روزی یک بار حمام کنند. حمام کردن باعث می‌شود که خون و بافت‌های رحمی که از واژن خارج شده‌اند پاک شوند و از بوی بد و رشد باکتری‌ها جلوگیری شود. همچنین، حمام کردن باعث آرامش، رفع خستگی و تسکین درد می‌شود. دوم اینکه، زنان باید نوار بهداشتی یا تامپون خود را بین ۴ تا ۶ ساعت یک بار تعویض کنند. این کار باعث می‌شود که خون قاعدگی تازه باشد و از ایجاد سندرم شوک سمی جلوگیری شود.
سوم اینکه، زنان باید لباس زیر تمیز، پنبه‌ای و راحت بپوشند و هر روز و هر بار که خیس شد آن را تعویض کنند. این کار باعث می‌شود که ناحیه تناسلی خشک و تمیز باشد و از رطوبت و گرما کاسته شود. چهارم اینکه، زنان باید در هنگام خواب از پدهای ضخیم مخصوص شب استفاده کنند. این پده‌ها باعث می‌شوند که زنان در هنگام خواب راحت‌تر باشند و نگران لکه ریزی نباشند.
پنجم اینکه، زنان باید از شوره‌های طبیعی برای تمیز کردن واژن استفاده کنند. این شوره‌ها می‌توانند به کاهش التهاب و خارش واژن کمک کنند. ششم اینکه، زنان باید در این دوران از تغذیه سالم پیروی کنند. تغذیه سالم می‌تواند به تنظیم هورمون‌ها، کاهش درد و افسردگی، جبران خون از دست رفته و افزایش انرژی کمک کند.
منبع: CDC