حدیث‌هایی که معصومین بر ما آموخته‌اند، همچون طلا با اررزش هستند. گوش دادن به معصومین، نوعی شاگردی کردن برای آن‌هاست. ما نیز در این بخش از سایت بزرگ هم نگاران قصد داریم احادیث کوتاه و زیبا را برای شما دوستان قرارر دهیم. در ادامه با ما باشید.
حدیث به چه معناست؟
حدیث، در اصطلاح مسلمانان، به روایتی از آنچه محمد گفت یا انجام داد، گفته می‌شود. گاه ممکن است سخنان امامان شیعه، صحابه‌های محمد و دیگر اشخاص صدر اسلام نیز حدیث نامیده شود، هر چند در منابع متاخرتر به چنین روایاتی «اثر» یا «خبر» می‌گویند تا آنها را از احادیث محمد متمایز کنند.
بنابر عقیده مسلمانان، قرآن، به مثابه قانون اساسی اسلام، بیشتر کلیات را بیان کرده و تبیین تفاصیل و جزئیات را به روایات واگذار کرده‌است، از این‌رو روایات، پس از قرآن، مهم‌ترین منبع شناخت دین اسلام به شمار می‌آید.
بدین جهت، مسلمانان به فراگیری، ثبت و تدوین احادیث، به‌رغم برخی فراز و نشیب‌ها، توجه کرده و مجموعه‌های حدیثی را شامل هزاران روایت در تمام موضوعات مورد نیاز دین‌داران، فراهم آوردند. پس از آن، دانش‌های رجال، تاریخ حدیث، مصطلحات حدیث، فقه الحدیث و… برای حفظ، نشر، فهم و تبیین میراث روایی پدید آمد.
احادیث کوتاه و زیبا
امام صادق علیه السلام:
کسی کـه ده مرتبه «یا الله» بگوید، بـه او خطاب شود:
لبیک بنده ي من!
حاجتت را بخواه تا اجابت کنم…
وسائل الشیعه، ج۷؛ ص ۸۷
امیرالمومنین علیه السلام:
مهربانی و محبت ورزیدن و لطف بـه رعیّت را پوشش دل خود قرار ده، و با آنان چونان حیوان درّنده مباش کـه خوردنشان را غنیمت شماری…
نهج البلاغه خطبه ۵۳
امیرالمؤمنین «ع»:
پیشگو، مانند جادوگر اسـت
و جادوگر مانند کافر اسـت،
و کافر در آتش اسـت.
نهج البلاغه، خطبه ۷۹
امام علی علیه السلام:
سخن چون داروست، اندکش سود می بخشد و بسیارش کشنده اسـت.
غررالحکم
واسطه ها نترسید!
آقا رسول الله «ص»:
بهترين وساطت اين اسـت كه ميان دو نفر در امر ازدواج واسطه شوى.
كنز العمّال:۶۴۹۲
«حق الناس»
مزد کارگر را پيش از آنکه عرق بدنش خشک شود بـه او بپرداز.
آقا رسول الله «ص»
شهاب‌الاخبار، ص ٣٢٧
کسی کـه گرفتن حق و طلب خودرا بـه تأخير بيندازد مورد سرزنش واقع نمیشود، سرزنش متوجه ان کسی اسـت کـه چيزی کـه مال او نيست بـه ان تعّدی و تجاوز نمايد.
امیرالمومنین «ع»
نهج‌البلاغه، کلمة ١٥٧
دو دسته فردای قیامت هیزم جهنم خواهند بود:
آدم بخیلی کـه وجوهات و حق فقرا را از مال خود نپردازد،
و دیگر عالمی کـه دین خودرا بـه دنیای خود بفروشد.
امام علی «ع»
امیرالمومنین علیه السلام:
همه ی محبتت را
بـه پاى دوستت بريز
ولى همه ی اسرارت را
در اختيار او نگذار…
شرح غررالحكم ؛ ج۲ ؛ ص۲۳۳
امام حسین علیه السلام:
هرکس گره اي از مشکلات مؤمنی باز کند و مشکلش را برطرف نماید خداوند متعال مشکلات دنیا و آخرت وی را اصلاح می‌نماید.
بحار، ج۷۵؛ ص۱۲۲
امام باقر عليه السلام:
پدرم مى فرمود: بهترين كارها كشاورزى اسـت؛ چيزى را مى كارى و نيك و بد از ان مى خورند. نيكوكار مى خورد و برايت از خدا آمرزش مى طلبد و بدكار مى خورد و آنچه خورده وی را لعن و نفرين مى كند و چرندگان و پرندگان نيز از ان بهره مند مى شوند…
امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف:
خدا با ما اسـت
و نيازمند ديگرى نيستيم.
حق با ما اسـت
و باكى نيست كه كسى
از ما روى بگرداند…
الغيبة ؛ ص ۲۸۵
امام باقر «ع»:
کار نیک، از مرگ بد پیشگیري می‌کند و هر کار نیکی صدقه اسـت و نیکوکاران در دنیا، نیکان آخرتند.
دعائم الاسلام، ج۲؛ ص۳۳
امام جواد «ع»:
بدان کـه از دید خداوند پنهان نیستی، پس بنگر چگونه اي؟
تحف العقول، ص۴۵۵
امیرالمومنین علیه السلام:
از خدا بترس
ودر راه خدا از مردم
ترس نداشته باش
شرح نهج البلاغه /۶/۷۱
امام علی علیه السلام:
با آمرزش خواهی خودرا خوشبو کنید
تا بوی بد گناهان شـما را رسوا نکند
وسائل الشیعه، ج۱۶؛ ص 70
پیامبر رحمت «ص»:
اهل بیت من چون کشتی نوح اند هر کـه سوار ان شود نجات یابد و هرکه از ان تخلف کند غرق شود و چون درب حطه اسـت هرکه داخل گردید نجات یافت و کسی کـه داخل نشد هلاک گردید.
مِنْ کُنُوزِ الْجَنَّهِ الْبِرُّ وَ إِخْفاءُ الْعَمَلِ وَ الصَّبْرُ عَلَی الرَّزایا وَ کِتْمانُ الْمَصائِبِ.
از گنج‌های بهشت نیکی کردن و پنهان نمودن کار [نیک]و صبر بر مصیبت‌ها و نهان کردن گرفتاری‌ها (یعنی عدم شکایت از آنها) است.
یا اَسْرَى الرَّغْبَةِ، اَقْصِرُوا، فَاِنَّ الْمُعَرِّجَ عَلَى الدُّنْیا لایَرُوعُهُ مِنْها اِلاّ صَریفُ اَنْیابِ الْحِدْثانِ. اَیُّهَا النّاسُ، تَوَلَّوْا مِنْ اَنْفُسِکُمْ تَأْدیبَها، وَ اعْدِلُوا عَنْ ضَراوَةِ عاداتِها
اى اسیران هوا و هوس، آرزو‌ها را کوتاه کنید، زیرا مردم دلبسته به دنیا را، جز صداى دندان‌هاى حوادث، از این دنیا نمى‌ترساند، اى مردم، خودتان عهده‌دار ادب کردن خود شوید و نفس را از جرأت بر عادات هلاک‌کننده بازگردانید.
اَلزّاهِدُ فِی الدُّنْیا مَنْ لَمْ یَغْلِبِ الْحَرامُ صَبْرَهُ، وَ لَمْ یَشْغَلِ الْحَلالُ شُکْرَهُ.
زاهد در دنیا کسی است که حرام بر صبرش غلبه نکند و حلال از شکرش باز ندارد.
وَ مَنْ نَظَرَ فى عُیُوبِ النّاسِ فَاَنْکَرَها ثُمَّ رَضِیَها لِنَفْسِهِ فَذاکَ الاَْحْمَقُ بِعَیْنِهِ
آن که عیوب مردم را بنگرد و آن را ناپسند داند سپس براى خود روا داند احمق واقعى است.
اَحْبِبْ حَبیبَکَ هَوْنًا ما عَسی اَنْ یَعْصِیَکَ یَوْمًا ما. وَ اَبْغِضْ بَغیضَکَ هَوْنًا ما عَسی اَنْ یَکُونَ حَبیبَکَ یَوْمًا ما.
با دوستت آرام بیا، چه بسا که روزی دشمنت شود و با دشمنت آرام بیا، چه بسا که روزی دوستت شود.
اِذا وَصَلَتْ اِلَیْکُمْ اَطْرافُ النِّعَمِ، فَلاتُنَفِّرُوا اَقْصا‌ها بِقِلَّةِ الشُّکْرِ
زمانى که مقدمات نعمت‌ها به شما رسید، در نهایت آن را با کم‌شکری از خود مرانید.
قیمَهُ کُلِّ امْرِء ما یُحْسِنُ.
ارزش هر کسی آن چیزی است که نیکو انجام دهد.
وَالْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ، فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَیْرِ
فرصت به مانند ابر گذرا مى‌گذرد، پس فرصت‌هاى نیک را غنیمت دانید.
اَلا اُخْبِرُکُمْ بِالْفَقیهِ حَقَّ الْفَقیهِ؟ مَنْ لَمْ یُرَخِّصِ النّاسَ فی مَعاصِی اللّهِ وَ لَمْ یُقَنِّطْهُمْ مِنْ رَحْمَهِ اللّهِ وَ لَمْ یُوْمِنْهُمْ مِنْ مَکْرِ اللّهِ وَ لَمْ یَدَعِ القُرآنَ رَغْبَهً عَنْهُ إِلی ما سِواهُ، وَ لا خَیْرَ فی عِبادَه لَیْسَ فی‌ها تَفَقُّهٌ. وَ لاخَیْرَ فی عِلْم لَیْسَ فیهِ تَفَکُّرٌ. وَ لا خَیْرَ فی قِراءَه لَیْسَ فی‌ها تَدَبُّرٌ.
آیا شما را از فقیه کامل خبر ندهم؟ آن که به مردم اجازه نافرمانی خدا را ندهد، و آنها را از رحمت خدا نومید نسازد، و از مکر خدای‌شان آسوده نکند، و از قرآن رو به چیز دیگر نکند، و خیری در عبادت بدون تفقّه نیست، و خیری در علم بدون تفکّر نیست، و خیری در قرآن خواندن بدون تدبّر نیست.
لِسانُ الْعاقِلِ وَراءَ قَلْبِهِ، وَ قَلْبُ الأحْمَقِ وَراءَ لِسانِهِ
زبان عاقل در پسِ قلب او، و دل نادان پشت زبان اوست.
إِنَّما اَخْشی عَلَیْکُمْ إِثْنَیْنِ: طُولَ الاَْمَلِ وَ اتِّباعَ الْهَوی، اَمّا طُولُ الاَْمَلِ فَیُنْسِی الاْخِرَهَ وَ اَمّا إِتِّباعُ الْهَوی فَإِنَّهُ یَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ.
همانا بر شما از دو چیز میترسم: درازی آرزو و پیروی هوای نفس. امّا درازی آرزو سبب فراموشی آخرت شود و، امّا پیروی از هوای نفس، آدمی را از حقّ باز دارد.
قَدْرُ الرَّجُلِ عَلى قَدْرِ هِمَّتِهِ، وَ صِدْقُهُ عَلى قَدْرِ مُرُوَّتِهِ، وَ شَجاعَتُهُ عَلى قَدْرِ اَنَفَتِهِ، وَ عِفَّتُهُ عَلى قَدْرِ غیرَتِهِ
اندازه مرد به اندازه همت او و صداقتش به مقدار جوانمردى او، و دلیری‌اش به اندازه عار داشتنش از کار زشت، و پاکدامنی‌اش به میزان غیرت اوست.
لاَ تَتَّخِذَنَّ عَدُوَّ صَدیقِکَ صَدیقًا فَتَعْدی صَدیقَکَ.
با دشمنِ دوستت دوست مشو که [با این کار]با دوستت دشمنی میکنی.
لاغِنى کَالْعَقْلِ، وَ لافَقْرَ کَالْجَهْلِ، وَلامیراثَ کَالاَْدَبِ، وَلاظَهیرَ کَالْمُشاوَرَةِ
ثروتى، چون عقل، و فقرى، چون جهل، و میراثى، چون ادب، و پشتیبانى همچون مشورت نیست.
اَلصَّبْرُ ثَلاثَهٌ: اَلصَّبْرُ عَلَی الْمُصیبَهِ، وَ الصَّبْرُ عَلَیالطّاعَهِ، وَ الصَّبْرُ عَلَی الْمَعْصِیَهِ.
صبر بر سه گونه است: صبر بر مصیبت، و صبر بر اطاعت، و صبر بر [ترک]معصیت.
الْقَناعَةُ مالٌ لایَنْفَدُ
قناعت گنجى است که تمام نمى‌شود.
مَنْ ضُیِّقَ عَلَیْهِ فی ذاتِ یَدِهِ، فَلَمْ یَظُنَّ اَنَّ ذلِکَ حُسْنُ نَظَر مِنَ اللّهِ لَهُ فَقَدْ ضَیَّعَ مَاْمُولاً.
وَ مَنْ وُسِّعَ عَلَیْهِ فی ذاتِ یَدِهِ فَلَمْ یَظُنَّ اَنَّ ذلِکَ اسْتِدْراجٌ مِنَ اللّهِ فَقَدْ اَمِنَ مَخُوفًا.
هر که تنگدست شد و نپنداشت که این از لطف خدا به اوست، یک آرزو را ضایع کرده و هر که وسعت در مال یافت و نپنداشت که این یک غافلگیری از سوی خداست، در جای ترسناکی آسوده مانده است.
اللِّسانُ سَبُعٌ، اِنْ خُلِّىَ عَنْهُ عَقَرَ
زبان درنده‌اى است، که اگر آزادش گذارند بگزد.
اَلْمَنِیَّهُ وَ لاَ الدَّنِیَّهُ وَ التَّجَلُّدُ وَ لاَ التَّبَلُّدُ وَ الدَّهْرُ یَوْمانِ: فَیَوْمٌ لَکَ وَ یَوْمٌ عَلَیْکَ فَإِذا کانَ لَکَ فَلا تَبْطَرْ، وَ إِذا کانَ عَلَیْکَ فَلا تَحْزَنْ فَبِکِلَیْهِما سَتُخْتَبَرُ.
مردن بهتر از خوار شدن! و بی باکی نه خود باختن! روزگار دو روز است، روزی به نفع تو، و روزی به ضرر تو! چون به سودت شد شادی مکن، و، چون به زیانت گردید غم مخور، که به هر دوی آن آزمایش شوی.
اَهْلُ الدُّنْیا کَرَکْب یُسارُ بِهِمْ وَ هُمْ نِیامٌ
اهل دنیا، چون کاروانى هستند که آنان را مى‌برند در حالى که در خواب هستند.
ما حارَ مَنِ اسْتَخارَ، وَ لا نَدِمَ مَنِ اسْتَشارَ.
هر که خیر جوید سرگردان نشود، و کسی که مشورت نماید پشیمان نگردد.
لایَرْجُوَنَّ اَحَدٌ مِنْکُمْ اِلاّ رَبَّهُ، وَ لایَخافَنَّ اِلاّ ذَنْبَهُ، وَ لایَسْتَحِیَنَّ اَحَدٌ مِنْکُمْ اِذا سُئِل عَمّا لایَعْلَمُ اَنْ یَقُولَ لااَعْلَمُ، وَ لایَسْتَحِیَنَّ اَحَدٌ اِذا لَمْ یَعْلَمِ الشَّىْءَ اَنْ یَتَعَلَّمَهُ
احدى از شما جز به پروردگارش امید نبندد، و جز از گناهش وحشت نکند، و از اعلامِ نمى‌دانم به وقت پرسش شدن از چیزى که نمى‌داند حیا نکند، و از آموختن علمى که دارا نیست شرم ننماید.
عُمِّرَتِ الْبِلادُ بِحُبِّ الاَوْطانِ.
شهر‌ها به حبّ و دوستی وطن آباد هستند.
عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ، فَاِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الاْیمانِ کَالرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ، وَ لاخَیْرَ فى جَسَد لارَأْسَ مَعَهُ، وَ لا فى إیمانَ لاصَبْرَ مَعَهُ
بر شما باد به شکیبایى، چه اینکه شکیبایى نسبت به ایمان به منزله سر نسبت به بدن است؛ در بدنى که سر نیست، و در ایمانى که شکیبایى نباشد خیرى نیست.
مَنْ اَصْلَحَ ما بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللّهِ، اَصْلَح اللّهُ ما بَیْنَهُ وَ بَیْنَ النّاسِ وَ مَنْ اَصْلَحَ اَمْرَ آخِرَتِهِ، اَصْلَحَ اللّهُ لَهُ اَمْرَ دُنْیاهُ
هر کس آنچه را میان او و خداست اصلاح نماید، خداوند آنچه را بین او و مردم است اصلاح کند و هر کس کار آخرتش را به اصلاح آورد، خداوند کار دنیایش را اصلاح کند.
تَکَلَّمُوا فِی الْعِلْمِ تَبَیَّنَ اَقْدارُکُمْ.
عالمانه سخن گویید تا قدر شما روشن گردد.
لایَقُولَنَّ اَحَدُکُمْ: اللَّهُمَّ اِنّى اَعُوذُ بِکَ مِنَ الْفِتْنَةِ لاَِنَّهُ لَیْسَ اَحَدٌ اِلاّ وَ هُو مُشْتَمِلٌ عَلى فِتْنَة وَلکِنْ مَنِ اسْتَعاذَ فَلْیَسْتَعِذْ مِنْ مُضِلاّتِ الْفِتَن
کسى از شما نگوید: الهى، از امتحان به تو پناه مى برم چه اینکه کسى نیست مگر اینکه مشمول امتحان است، اما اگر کسى خواست از خدا پناه جوید باید از فتنه‌هاى گمراه‌کننده پناه جوید.
لا تُحَدِّثْ نَفْسَکَ بِفَقْر وَ لا طُولِ عُمْر.
فقر و تنگدستی و طول عمر را به خود تلقین نکن.
لایَتْرُکُ النّاسُ شَیْئاً مِنْ اَمْرِ دینِهِمْ لاِسْتِصْلاحِ دُنْیاهُمْ، اِلاّ فَتَحَ اللّهُ عَلَیْهِمْ ما هُوَ اَضَرُّ مِنْهُ
مردم چیزى از برنامه دین‌شان را براى بهبود دنیای‌شان ترک نمى‌کنند، مگر آنکه خداوند زیان‌بارتر از آن را در کف دست‌شان مى‌نهد.
اِضاعَةُ الْفُرْصَةِ غُصَّةٌ
تباه نمودن فرصت اندوه است.
اِنَّ لِلّهِ مَلَکاً یُنادى فى کُلِّ یَوْم: لِدُوا لِلْمَوْتِ، وَ اجْمَعُوا لِلْفَناءِ، وَ ابْنُوا لِلْخَرابِ خدا را فرشته‌اى است که هر روز فریاد می‌زند: بزایید براى مردن، و گردآورید براى نابود شدن، و بنا کنید براى خراب گشتن.
اَهْلَکَ النّاسَ إِثْنانِ: خَوْفُ الْفَقْرِ وَ طَلَبُ الْفَخْرِ.
دو چیز مردم را هلاک کرده: ترس از نداری و فخرطلبی.
الدُّنْیا دارُ مَمَرٍّ لا دارُ مَقَرٍّ
دنیا خانه گذر است نه جاى ماندن.
اَلْعامِلُ بِالظُّلْمِ وَ المُعینُ عَلَیْهِ وَ الرّاضِیُ بِهِ شُرَکاءُ ثَلاثَهٌ.
شخص ستمکار و کمک کننده بر ظلم و آن که راضی به ظلم است، هر سه با هم شریک هستند.
سُوسُوا ایمانَکُمْ بِالصَّدَقَةِ، وَ حَصِّنُوا اَمْوالَکُمْ بِالزَّکاةِ، وَ ادْفَعُوا اَمْواجَ الْبَلاءِ بِالدُّعاءِ
ایمان خود را با صدقه، اموال‌تان را با زکات حفظ کنید، و امواج بلا را با دعا برانید.
اَلصَّبْرُ صَبْرانِ: صَبْرٌ عِنْدَ الْمُصیبَهِ حَسَنٌ جَمیلٌ، وَ اَحْسَنُ مِنْ ذلِکَ الصَّبْرُ عِنْدَ ما حَرَّمَ اللّهُ عَلَیْکَ.
صبر بر دو قسم است: صبر بر مصیبت که نیکو و زیباست، و بهتر از آن صبر بر چیزی است که خداوند آن را حرام گردانیده است.
هَلَکَ امْرُؤٌ لَمْ یَعْرِفْ قَدْرَهُ
انسانى که اندازه خود را نشناخت هلاک شد.
مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَواضِعَ التُّهَمَةِ فَلایَلُومَنَّ مَنْ أَساءَ بِهِ الظَّنَّ
هر کس خود را در مواضع تهمت قرار دهد نباید بدگمان به خویش را سرزنش نماید.
قالَ علی (علیه السلام) لِکُمَیْلِ بْنِ زِیاد:رُوَیْدَکَ لاتَشْهَرْ، وَ اَخْفِ شَخْصَکَ لا تُذْکَرْ، تَعَلَّمْ تَعْلَمْ وَ اصْمُتْ تَسْلَمْ، لا عَلَیْکَ إِذا عَرَّفَکَ دینَهُ، لا تَعْرِفُ النّاسَ وَ لا یَعْرِفُونَکَ.
آرام باش، خود را شهره مساز، خود را نهان دار که شناخته نشوی، یاد گیر تا بدانی، خموش باش تا سالم بمانی.
بر تو هیچ باکی نیست، آن گاه که خدا دینش را به تو فهمانید، که نه تو مردم را بشناسی و نه مردم تو را بشناسند. (یعنی گمنام زندگی کنی.)
الرَّحیلُ وَشیکٌ
کوچ کردن از دنیا به آخرت نزدیک است.
إِنَّ اللّهَ یُعَذِّبُ سِتَّهً بِسِتَّه: اَلْعَرَبَ بِالْعَصَبیَّهِ وَ الدَّهاقینَ بِالْکِبْرِ وَ الاُْمَراءَ بِالْجَوْرِ وَ الْفُقَهاءَ بِالْحَسَدِ وَ التُّجّارَ بِالْخِیانَهِ وَ اَهْلَ الرُّسْتاقِ بِالْجَهْلِ.
خداوند شش کس را به شش خصلت عذاب کند: عرب را به تعصّب، و خان‌های ده را به تکبّر، و فرمانروایان را به جور، و فقیهان را به حسد، و تجّار را به خیانت، و روستایی را به جهالت.
